Tag: Cycladenbeeld

Geen betere remedie voor een koude, mistige winterdag dan een bezoek aan een museum. En wat voor één! Het Louvre-Lens is echt een pareltje! We kozen voor een bezoek aan La Galerie du temps.

Reeds bij het binnenkomen, maakt het gebouw dat bestaat uit glas en ronde vormen een welkome, open indruk. Dit is een museum dat leeft, waar je dingen kan doen en waar zelfs kinderen zich kunnen uitleven. Er is een kenniscentrum waarin je een grote bibliotheek vindt met allerlei naslagwerken, een lees- en speelhoekje met kleurrijke kussens en lage tafels met stoeltjes waar de allerkleinsten via educatieve spelletjes en boeken op ontdekking kunnen gaan in het verleden en er zijn ook verschillende expositieruimtes. Dat alles geeft uit op een grote tuin die er nu wel wat triestig bij ligt. Wat mij nog het meest verbaast, is het feit dat de toegang tot La Galerie du temps gratis is!

Ik hou van musea die je bij het binnenkomen van je sokken blazen. De eerste aanblik wanneer je de galerij binnenkomt, zorgt exact voor dit effect. De ruimte is open, je kijkt van voor naar achter, alle kunstwerken staan niet, zoals meestal gebruikelijk is volgens tijdsvak opgesteld, maar chronologisch. Je kijkt dus van het ontstaan van de eerste beschavingen zo’n 3000 jaar v.C tot aan de Moderne Tijd. Er zijn onder meer vondsten uit Mesopotamië, Perzië, India, Egypte, Griekenland, Italië, Frankrijk, Turkije, Noord-Afrika en Spanje. De zijwanden bestaan uit glanzende aluminium platen, op de rechter wand is een tijdlijn aangeduid, zo weet je precies wanneer je een rij kunstwerken bekijkt, waar in de tijd je je ongeveer bevindt. En vooral er is ruimte, de kunstwerken staan vrij opgesteld, je kan er rond wandelen, je kan dichtbij komen, je hebt een mooi overzicht. Zelfs met veel mensen in de ruimte, heb je niet het gevoel op elkaar gepakt te zitten of je te moeten verdringen om iets te bekijken. De audiogids is uitgerust met een wifi-signaal en geeft bijzonder scherp alle artefacten in 3D weer. Je hoeft maar te swipen en je kan de uitleg beluisteren. Mijn oog glijdt onmiddellijk naar de linkerzijde, naar de vondsten uit de periode die mij het meeste boeit. Maar aangezien ik mijn tijdlijn niet overhoop wil halen, loop ik in ‘boustrofedon’ van links naar rechts en van rechts naar links.  Het duurt niet lang of ik ben naar de Griekse Oudheid gereisd.

Het allereerste beeldje links voert mij al meteen naar de Cycladische beschaving uit de prehistorische periode. Ik lees dat het om een naakte, vrouwelijke afgod gaat die gevonden werd op het eiland Syros in Griekenland. Men noemt dit soort beelden Cycladenidolen, naar het Griekse woord ‘eidolon’ wat afbeelding betekent. Deze afgodsbeeldjes die meestal gemaakt zijn uit marmer en vaak vrouwelijke trekken vertonen, verwijzen hoogstwaarschijnlijk naar de Moedergodin. Ik vind ze prachtig de Cycladenbeeldjes. In al hun eenvoud stralen ze iets heel krachtig uit.

Verdergaand in de tijd, is het de grote dypilonvaas die in het oog springt. Deze grafvaas met zijn kenmerkende geometrische patronen, beeldt de ‘prothesis’ uit, de opbaring van de dode. Dit soort kraters hadden vaak ook geen bodem zodat het plengoffer gemakkelijk in het graf kon doordringen. Ze kregen de naam Dypilon omdat er verschillende werden teruggevonden bij de Dipylonpoort in Athene. Deze dubbele poort was de voornaamste poort in de ommuurde stad. Van de agora naar de Dipylonpoort liep er een brede weg, die ook Panathenaeïsche weg werd genoemd. Ten zuidwesten van de poort lag namelijk het Pompeion, van het Grieks ‘πομπή’, ‘pompi’ wat processie betekent. Vandaar vertrok dus de processie van de Panathenaeën naar de Akropolis.

Even naar rechts, kom ik een knappe jongeman tegen. Deze marmeren ‘kouros’ werd gevonden in het heiligdom van Asklepeios, op het eiland Paros. Deze rigide, gestileerde beelden vertoonden een Egyptische invloed en symboliseerden het mannelijk ideaal. Met zijn gevlochten, lang haar vertoont de kouros die we hier zien ook een Kretenzische invloed. Kouroi werden geplaatst in tempels of op begraafplaatsen om zo te herinneren aan het atletische ideaal.

Vlak naast hem staat nog een voorbeeld van een mannelijk ideaal: de ‘diskophoros’, ‘hij die de discus draagt’. In tegenstelling tot de ‘diskobolos’, ‘hij die de discus werpt’, staat deze atleet afgebeeld in de houding waarop hij de discus gaat werpen. Hij staat stil, in volle concentratie, de tenen gekruld om de rand van het blok waar hij op staat, klaar om een draaibeweging te maken en te werpen. Het beeld is een Romeinse kopie naar het origineel van Naucydes. Als je heel dichtbij een Grieks beeld gaat staan, dan zie je duizenden sterretjes fonkelen in het marmer. De steen is zo glad, de vormen zo gesculpteerd dat het haast echt lijkt. Ik herinner me dat mijn moeder in mijn kamer waar ik vroeger sliep als klein meisje, een stenen plakketje aan de muur had gehangen met de afbeelding van een diskobolos. Mijn ouders hadden het meegebracht als souvenir van een reis naar Griekenland. Ik herinner me ook nog dat ik toen heb gevraagd wat het voorstelde. Heel vroeg al bleek ik nieuwsgierig naar de Griekse cultuur.

Even verderop komen we terecht in de Klassieke Oudheid. We zien er een stèle in Pentelisch marmer die gevonden werd op de Akropolis. Bovenaan de stèle staat de godin Athene afgebeeld met de ‘Demos’, of het ‘Volk’. Onderaan in de steen staat in het Grieks de boekhouding van het Parthenon gebeiteld.

Als laatste neem ik jullie mee bij het beeld van Hermaphrodite, een Romeinse kopie vervaardigd uit Carrara marmer naar het origineel van Polycles die werkzaam was in Alexandrië. Het beeld is een en al sensualiteit en zit vol contrasten. Het beeld ligt, maar de voeten zijn gestrekt in een speelse houding. Sommige zien er de personificatie van de dag en de nacht in. Maar wie even rondom het beeld heen loopt, ziet iets merkwaardigs: het beeld heeft een borst èn een mannelijk geslacht. Ovidius beschrijft ons in zijn boek ‘Metamorphosen’ de mythologie achter dit mooie beeld. Hermaphrodite was de zoon van de god Hermes en de godin Aphrodite. Deze jonge man was van een oogverblindende schoonheid en toen hij op een dag op pad ging om te jagen, nam hij een duik in het koele water van het Karia meer (gesitueerd in het huidige Bodrum). Daar ontmoette hij de naïade Salmacis, een waternimf die ogenblikkelijk verliefd op hem werd. Zij zwom hem achterna en klemde haar lichaam om hem heen. Hermaphrodite poogde haar op een afstand te houden, maar zij smeekte de goden om hen te verenigen. Haar smeekbede werd verhoord en Hermaphrodite kreeg naast zijn mannelijke geslacht, ook vrouwelijke borsten. Zo werd hij een tweeslachtig wezen. Hermaphrodite vroeg zijn goddelijke ouders om dit ongedaan te maken, maar dit kon niet meer. Eén wens ging wel in vervulling: hij wenste dat eenieder wie in het meer baadde, hetzelfde lot zou ondergaan.

Ook in de biologie gebruikt men nog steeds de term hermafrodiet voor een tweeslachtig wezen, dit zowel voor mensen, dieren en planten. Tweeslachtige dieren kunnen zich voortplanten door parthenogenese, wat maagdelijke voortplanting betekent. Tijdens onze workshop beekeeping bij Mozes in de Zagori, leerden we zo ook dat bijen een bijzondere vorm van parthenogenese kennen.

Ik blijf geruime tijd staan en bewonder het beeld. Wie dit ook wil doen, moet absoluut eens naar het Louvre-Lens. Of gewoon naar Griekenland, want daar staan de musea vol met prachtige kunst!